COVID-19 pandemisinin nereden kaynaklandığını anlamaya yönelik araştırmalar, yeni ipuçları ortaya koydu. Araştırmacılar, pandeminin ilk günlerinde Wuhan’daki bir pazarda toplanan genetik verileri yeniden analiz etti ve pazardaki hayvanların bir virüsle enfekte olduğunu keşfetti. Ancak, enfeksiyona neyin neden olduğu kesin olarak belirlenemedi.
Tokyo Üniversitesi’nden evrimsel virolog Spyros Lytras, “Hayvanların enfekte olduğu sonucuna varmak oldukça ikna edici” dedi. Sonuçlar, 3 Aralık’ta Japonya’nın Awaji kentinde düzenlenen “Bir Sonraki Pandemiye Hazırlık: Koronavirüslerin Evrimi, Patogenez ve Viroloji” adlı bir konferansta sunuldu. Bu veriler henüz hakemli dergilerde yayınlanmadı.
Wuhan Pazarı ve İlk Vakalar
COVID-19’un ilk tanımlanan vakalarının çoğu, Wuhan’daki Huanan Deniz Ürünleri Toptan Pazarı ile ilişkilendirilmişti. Bazı çalışmalar, virüsün pazara insanlarla taşındığını ve buradan başkalarına yayıldığını öne sürerken, diğer bazı çalışmalar, pazarın ilk “spillover” olaylarının, yani virüs taşıyan hayvanların ilk kez insanları enfekte ettiği yer olduğunu savunmuştu. Önceki araştırmalar, pazarda COVID-19’a neden olan virüse duyarlı hayvanlar ve virüsün varlığını tespit etmiş olsa da, hayvanların gerçekten enfekte olup olmadığını doğrulayamamıştı.
Sidney Üniversitesi’nden virolog Edward Holmes, “Zoonotik hikayede kayıp halka hayvanlar oldu” diyor ve “Eğer pazarda enfekte olmuş hayvanlar bulunduğunu gösterebilirseniz, o zaman hikaye tamamlanmış olur” diye ekliyor. Burada özellikle SARS-CoV-2’nin atalarından biriyle enfekte olan hayvanlardan bahsediliyor.
Yeni Analiz: Pazarda Enfekte Hayvanlar
Yeni analiz, enfekte hayvanların pazarın ilk COVID-19 vakalarının ortaya çıkmasıyla aynı zamanda orada bulunduklarını gösteriyor. Berlin’deki Charité Üniversitesi’nden virolog Christian Drosten, “Bu, SARS-CoV-2 pandemisinin kökeninin Huanan Pazarı ile bağlantılı olduğuna dair bir başka dolaylı kanıt” diyor.
Araştırmacıların çoğu, SARS-CoV-2’nin hayvanlardan kaynaklandığı konusunda hemfikir. Ancak, virüsün atalarına ait bir formu bir hayvanda tespit edilemediği için, bazıları virüsün Wuhan Viroloji Enstitüsü’nden kazara veya kasıtlı olarak sızmış olabileceğini savunuyor. ABD Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçi çoğunluğundaki özel komitenin bu hafta yayımladığı bir rapor, pandeminin “muhtemelen Wuhan’daki bir laboratuvardan kaynaklandığını” öne sürmüştü.
Huanan Pazarı’nda Yapılan Araştırmalar
2020’nin 1 Ocak’ında Huanan Pazarı kapanmasının ardından, Pekin’deki Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nden bir araştırmacı grubu pazarı ziyaret etti ve tezgahları, duvarları, çöp kutularını, kanalizasyon kuyularını ve dondurucularda saklanan hayvan ürünlerini swabladı. Bu swablardan alınan DNA ve RNA örnekleri genetik veri tabanına kaydedildi.
Kanada’daki Saskatchewan Üniversitesi’nden virolog Angela Rasmussen, bu verileri inceleyerek SARS-CoV-2’ye duyarlı hayvanları araştırmak istedi. Pazarda bulunan ve bu virüse duyarlı olan hayvanlar arasında Amerikan vizonu, kirpi, maskeli palm siveti, rakun köpeği, kırmızı tilki ve büyük yaban domuzu yer alıyordu.
Bir hayvan bir virüsle enfekte olduğunda, hücreleri, enfeksiyonu savunmak için gerekli proteinleri üreten genlerin kopyalarını yapar. İnsan hücreleri ve dokularındaki araştırmalar, SARS-CoV-2 veya yarasalarda bulunan diğer ilişkili virüslerle enfekte olduğunda üretilen özel bir gen kopyalama desenini tanımlamıştı. Rasmussen, pazarda bulunan insanların ve rakun köpeği ile büyük yaban domuzu gibi iki hayvan türünün RNA profillerinde aynı deseni buldu.
Enfeksiyon Kanıtı: Hayvanların Bağışıklık Sistemi Tepkisi
Araştırma, bazı hayvanların bağışıklık sistemlerinin aktif olduğunu gösteriyor, bu da onların enfekte oldukları teorisini destekliyor, ancak Iowa Üniversitesi’nden virolog Stanley Perlman, “Bu, enfekte bir hayvanda virüs bulmanın yerine geçmez” diyor.
Tokyo Üniversitesi’nden virolog Kei Sato, SARS-CoV-2 ve diğer ilişkili virüslerle enfekte olmuş rakun köpeği dokularını incelemeyi umuyor, böylece bu hayvanların hangi genlerinin koronavirüs enfeksiyonuna yanıt olarak kopyalandığını daha net bir şekilde görebilecek.
