Modern arabalardaki o ‘sinir bozucu’ özellik, motoru rölantide durduran stop/start teknolojisi, gerçekten iddia edildiği kadar faydalı mı, yoksa sadece marş motorunu mu yoruyor? Gelin, verilere yakından bakalım.
Trafik ışıklarında veya sıkışık trafikte aracınızın motorunun otomatik olarak kapanıp, hareket etmeye hazır olduğunuzda tekrar çalışması… Otomatik Stop/Start teknolojisi, yakıt tasarrufu amacıyla geliştirilse de sürücüler arasında fikir ayrılıklarına neden oluyor. Kimileri (genellikle otomotiv şirketleri ve çevre kuruluşları) bunun harika bir fikir olduğunu ve yılda yüzlerce lira tasarruf sağladığını söylerken, kimileri de bu özelliğin bir an önce devre dışı bırakılmasını istiyor. Peki gerçek ne?
Stop/Start Gerçekten Ne Kadar Tasarruf Sağlıyor?
Bu teknoloji aslında sandığınızdan daha eski. İlk ticari örnek 1974 model Toyota Crown’da görüldü ve %10 civarı tasarruf iddia ediyordu. Günümüzde ise çoğu benzinli ana akım araçta bu sistem bulunuyor.
Yakıt tasarrufu; sürüş tarzı, şehir içi/otoyol kullanım oranı gibi birçok faktöre bağlı olduğundan net bir cevap vermek zor. Ancak güvenilir kaynakların yaptığı çalışmalar bazı tahminler sunuyor:
- ABD Enerji Bakanlığı (DoE) Federal Test Prosedürü (Şehir içi): %7.27
- ABD Enerji Bakanlığı (DoE) New York Şehir Döngüsü (Yoğun şehir içi): %26.4
- AAA Testi (Karışık): %5–7
Görüldüğü gibi, özellikle trafiğin ve dur-kalk’ın yoğun olduğu şehir içi sürüş koşullarında tasarruf oranı belirgin şekilde artıyor. Ancak otoyol kullanımı ağırlıklı sürücüler için yapılan testler daha az ve bu durumda tasarrufun çok düşük olduğu tahmin ediliyor.
En Büyük Endişe: Marş Motoru Aşınması
Stop/start teknolojisine yönelik en yaygın eleştiri, marş motorunun ömrünü kısaltacağı yönünde. Sonuçta her marş motorunun belirli bir çalışma sayısı limiti var. Ancak üreticiler bu durumun farkında. Stop/start sistemine sahip araçlarda genellikle daha dayanıklı, özel marş motorları kullanılıyor. Bu motorlar farklı malzeme bileşimleri veya daha yavaş dönme gibi tekniklerle aşınmayı azaltacak şekilde tasarlanıyor. Hatta Mazda’nın “Smart Idle Stop System” (SISS) gibi bazı sistemleri, motoru yeniden çalıştırmak için marş motoru yerine doğrudan yanmayı kullanarak bu sorunu tamamen aşıyor.
Marş Motoru Değişim Maliyeti Ne Kadar?
Yine de her marş motoru eninde sonunda ömrünü tamamlar. Marş motoru değişiminin maliyeti ise önemli bir faktör. Örneğin, ABD pazarındaki verilere göre (RepairPal sitesi, Subaru Crosstrek örneği) bu işlemin parça ve işçilik dahil 455 ila 629 Dolar arasında tutabildiği görülüyor. Türkiye’deki maliyetler ise aracın marka ve modeline, kullanılan parçanın (orijinal veya yan sanayi) türüne ve servisin fiyat politikasına göre önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Net bir rakam vermek zor olsa da, marş motoru değişiminin birkaç bin lirayı bulabilen veya aşabilen ciddi bir masraf kalemi olduğu söylenebilir. Kesin maliyeti öğrenmek için yetkili servislerden veya güvendiğiniz özel tamircilerden kendi aracınız için fiyat almak en doğrusudur. Bir marş motorunun kaç yıl veya kaç kilometre dayanacağını tahmin etmek zor, çünkü bu durum kullanıma (kaç kez start aldığına) bağlı. Yine de stop/start sistemiyle bile bir marş motorunun en az 3 yıl dayanmaması pek olası değil.
Sonuç: Kimin İçin Değerli?
Eğer sürüşlerinizin çoğunu şehir içinde yapıyorsanız, stop/start teknolojisinin sağladığı yakıt tasarrufu, potansiyel olarak birkaç yıl sonra gerekebilecek marş motoru değişim masrafını karşılayabilir veya en azından dengeleyebilir.
Ancak sürüşlerinizin çoğu otoyolda geçiyorsa, hem stop/start sistemi sık devreye girmeyeceği için marş motoru daha az yorulacak hem de yakıt tasarrufunuz ihmal edilebilir düzeyde olacaktır. Bu durumda özelliği devre dışı bırakmak veya stop/start olmayan bir araç tercih etmek mantıklı olabilir.
Büyük Ölçekte Anlamlı
Bireysel sürücü için faydası tartışmalı olsa da, stop/start teknolojisi büyük ölçekte (filolar, ülkeler) düşünüldüğünde anlam kazanıyor. %5’lik bir tasarruf bile milyonlarca litre yakıtın ve buna bağlı emisyonların azalması anlamına geliyor. Bu da otomobil üreticilerinin ve düzenleyici kurumların (EPA gibi) bu teknolojiyi neden benimsediğini açıklıyor.
