Naylondan yapılan kıyafetler ve balık ağları çoğunlukla çöplüklere ya da okyanuslara atılıyor. Ancak bilim insanları, naylonu parçalayarak geri dönüşümünü mümkün kılabilecek genetiği değiştirilmiş bakteriler geliştirdi. Bu yöntem, naylon atıklarını biyolojik olarak parçalanabilen ve yeniden kullanılabilir malzemelere dönüştürebilir.
Naylonun Geri Dönüşüm Sorunu
Naylon (alifatik poliamitler), yüksek dayanıklılığı ve çekme mukavemeti nedeniyle yaygın olarak kullanılan bir plastik türü. Ancak geri dönüşüm oranı %5’in altında kalıyor. Yılda yaklaşık 10 milyon ton naylon üretiliyor, ancak çoğu ya çöplüklere gidiyor ya da yakılıyor. Yakma işlemi ise zehirli siyanür gazları ürettiği için çevreye zarar veriyor.
Naylon, güçlü asit çözeltileri ile çözündürülebiliyor, ancak ortaya çıkan kimyasal karışımın ekonomik bir değeri olmadığı için ticari olarak geri dönüştürülemiyor. Bu nedenle bilim insanları, naylonu daha verimli şekilde parçalayarak faydalı malzemelere dönüştürebilecek bir çözüm arayışına girdi.
Bakteriler Naylonu Nasıl Parçalıyor?
Almanya’daki Jülich Araştırma Merkezi’nden bilim insanları, genetik mühendislik ve laboratuvar evrimi tekniklerini kullanarak, naylonu parçalayıp biyolojik olarak parçalanabilir plastik üretebilen bir Pseudomonas putida bakterisi geliştirdi.
Bu bakteri, petrol bazlı malzemeleri ve plastikleri parçalama konusunda zaten biliniyor. Araştırmacılar, P. putida KT2440 adı verilen bir suşu alarak, ona naylonun çözündüğünde ortaya çıkan kimyasalları sindirebilmesi için özel genler ekledi. Daha sonra bakterileri tekrar tekrar laboratuvarda bu kimyasallarla besleyerek, naylonla beslenmeye adapte olmuş bir suş geliştirdiler.
Sonuç olarak, bakteriler naylondan türeyen bileşikleri parçalayarak polihidroksibutirat (PHB) üretmeye başladı. PHB, biyolojik olarak parçalanabilir ve canlı dokular için zararsız bir plastik türüdür.
Ticari Kullanım İçin Geliştirmeler Gerekiyor
Şu anda bakterinin naylon atıklarının yaklaşık %80-90’ını tüketebildiği belirtiliyor. Ancak üretilen faydalı malzeme miktarı hala kütle olarak %7 seviyesinde. Bunun artırılması için bakterilerin daha fazla genetik modifikasyona uğratılması ve süreçte kullanılan kimyasalların optimize edilmesi gerekiyor.
Bilim insanları bu teknolojinin ticari olarak uygulanabilir hale gelmesinin en az 10-30 yıl alabileceğini söylüyor. Ancak bu süreç, naylon bazlı atıkların daha verimli şekilde toplanıp geri dönüştürülmesini sağlayabilir.
Plastik Kıyafetlerimizi Tüketecek mi?
Bakterinin günlük hayatta kullandığımız naylon giysilere zarar verip vermeyeceği sorusuna Nick Wierckx, “Endişelenmeye gerek yok” şeklinde yanıt veriyor. Bakterilerin naylonu sindirebilmesi için önce belirli bir ön işlemden geçirilmesi gerekiyor. Bu yüzden giysilerimize veya arabalarımızdaki plastiklere zarar vermeleri mümkün değil.
Ancak bu yöntemin yaygınlaşması halinde, eski naylon balık ağlarının, kıyafetlerin ve ısıya dayanıklı otomotiv plastiklerinin daha etkin şekilde toplanarak geri dönüştürülmesi sağlanabilir. Bu da çevresel atıkların azaltılmasına büyük katkı sunabilir.
Diğer haberlerimize buradan ulaşabilirsiniz!
