DNA testleri, insanların atalarının nereden geldiğini, genetik hastalıklara yatkınlıklarını ve hatta tanımadıkları aile üyeleriyle bağlantı kurmalarını sağlayabiliyor. Ancak bu testler nasıl çalışıyor ve iki kişinin akraba olup olmadığını nasıl belirliyor?
DNA Testleri Nasıl Çalışır?
Bir DNA testi genellikle tükürük örneği verilerek başlar. Laboratuvarda bu örnekten DNA çıkarılır ve dünyanın farklı bölgelerinden referans örneklerle karşılaştırılır.
- DNA’nın %99.9’u Aynı: İnsan DNA’sının %99.9’u tüm insanlarda aynıdır. Testler, bireyler arasında farklılık gösteren küçük segmentlere odaklanır.
- Mikrodizin Kullanımı: Bilim insanları, DNA’daki farklılıkları belirlemek için mikrodizin adı verilen küçük bir araç kullanır. Bu araç, DNA dizilimlerindeki varyasyonları tespit eder. Bu varyasyonlar, kişinin atalarından miras alınır ve fiziksel özelliklerini veya karakterini etkiler.
DNA testleri, bu farklılıkları dünya genelindeki genetik veritabanlarıyla karşılaştırarak kişinin hangi bölgelerden geldiğine dair ipuçları sunar. Örneğin, testte İskoç kökenlerine özgü bir varyasyon bulunursa, kişinin İskoç atalarına sahip olduğu düşünülebilir.
İki Kişinin Akraba Olduğunu Belirleme
Eğer iki kişinin akraba olup olmadığını öğrenmek istiyorsanız, her iki kişinin de DNA testi yapması gerekir.
- Paylaşılan DNA: İlk adım, iki kişinin DNA’sının ne kadarının aynı olduğunu bulmaktır. DNA test platformları, veritabanlarındaki kişilerin DNA’larını karşılaştırarak uzun süreli eşleşen DNA segmentlerini tespit eder.
- Paylaşım Yüzdeleri: Bilim insanları, hangi aile bağında ne kadar DNA paylaşıldığını zaten biliyor. Örneğin:
- Ebeveyn-Çocuk: DNA’nın %47.5 ila %50’si paylaşılır.
- Büyükbaba ve Torun / Yarı Kardeşler: %25 paylaşım görülür.
- İlk Kuzenler: %12.5,
- İkinci Kuzenler: %3.13 paylaşır.
Test sonuçları, iki kişi arasındaki olası ilişkileri olasılık sırasına göre sunar. Örneğin, bir ebeveyn-çocuk ilişkisinde paylaşılan DNA oranı belirgin şekilde yüksektir.
Babalık Testleri Nasıl Çalışır?
Babalık testleri, kısa tekrar dizilimleri (STR’ler) adı verilen DNA bölümlerini karşılaştırır. Bu dizilimler hem ebeveynin hem de çocuğun DNA’sında bulunur. Yeterince STR eşleşmesi varsa, akrabalık olasılığı oldukça yüksektir.
Gelecekte Daha Fazla Bağlantı Mümkün Olabilir
Daha fazla insan DNA testi yaptırdıkça ve referans panelleri genişledikçe, testlerin doğruluğu artacak. Yeni özellikler, insanların DNA’larını belirli bölgelere daha detaylı bir şekilde bağlayarak, aile tarihleriyle daha güçlü bir bağ kurmalarını sağlayabilir.
DNA testleri, teknolojinin sunduğu modern bir araç olarak, hem akrabalık bağlarını keşfetmek hem de ataları hakkında bilgi edinmek için kullanılıyor. Testler, paylaşılan DNA yüzdelerini analiz ederek aile bağlantılarını yüksek doğrulukla belirliyor. Teknolojinin gelişmesiyle, DNA testleriyle keşfedilecek daha fazla detay ve bağlantı önümüzdeki yıllarda ortaya çıkacak.
