DEHB nedir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), toplumda sıkça yanlış anlaşılan ve “tembellik” ya da “yaramazlık” olarak algılanan bir durum olsa da, aslında beyin gelişimi ve nöro-kimyasal süreçlerdeki farklılıklardan kaynaklanan nörogelişimsel bir bozukluktur.
Erken belirtiler
Çocukluk çağında dikkat dağınıklığı, dağınık düşünce ya da hiperaktivite ve dürtüsellik olarak kendini gösteren DEHB, yetişkinlikte de toplumun yaklaşık %2,5’ini etkileyebilir.
Genetik Etkenler ve Yanlış Bilinenler
Bilimsel araştırmalar, DEHB vakalarının %74’ünün genetik faktörlerle ilgili olduğunu söylüyor. Gebelik sırasında sigara kullanımı veya düşük doğum ağırlığı gibi risk faktörlerinin doğrudan DEHB sebebi olduğu henüz kanıtlanmış değil.
Beyin Dalgalarındaki İpuçları
Nörobilim çalışmaları, beyin dalgalarında (özellikle P3B ve N200 dalgalarında) anormallikler tespit etti.
- P3B dalgası genelde daha zayıf veya gecikmeli; bu da dikkat ve bilgi işleme zorluklarına işaret ediyor.
- N200 dalgası, hata algılama, dürtü kontrolü ve dikkati odaklama ile bağlantılı. Bu dalgadaki aksaklıklar otokontrol ve odaklanma problemlerine neden olabiliyor.
Beyindeki Yapısal Değişiklikler
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) bulgularına göre, DEHB’li bireylerde frontal lob, kaudat çekirdek ve korpus kallozum gibi bölgelerde daha düşük hacimler görülüyor. Özellikle orbitofrontal bölgelerdeki küçülme, kendini kontrol ve dürtü bastırma becerilerini etkiliyor.
Kimyasal ve Metabolik Farklar
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) taramaları, DEHB’li bireylerde daha düşük glikoz tüketimi gösteren bazı beyin bölgeleri olduğunu ortaya çıkardı. Ayrıca dopamin seviyelerinde azalma, motivasyon ve öğrenme süreçlerini yöneten ödül mekanizmasında problemlere yol açıyor.
Stigma’yı Kırmak ve Başarı Hikâyeleri
Tüm bu bilimsel veriler, DEHB’nin “tembellik” değil, nörogelişimsel bir durum olduğuna işaret ediyor. Doğru destek sunulduğunda, çocuklukta yaşanan zorluklara rağmen birçok kişi başarılı bir kariyer elde edebiliyor.
Will Smith, Jim Carrey, Justin Timberlake ve iş dünyasından Ingvar Kamprad (IKEA) ile Richard Branson (Virgin), DEHB ile yaşayıp başarıya ulaşan ünlüler arasında.
Uzmanların Önerisi
Okul, aile ve profesyonel destek üçgeninde iş birliği ile DEHB’li bireylere uygun stratejiler ve rehberlik sunmak çok önemli. Bu sayede güçlü yönler keşfedilip yönlendirilerek sosyal, akademik ve mesleki alanlarda yüksek başarı sağlanabilir.
Kaynak: Teresa Rossignoli Palomeque, STap2Go Kurucu Ortağı ve CEO’su, Araştırmacı ve Öğretim Görevlisi (Nebrija University)
