Golan Tepeleri’nde bulunan ve 6.000 yıllık bir taş daire olan Rujm el-Hiri’nin, aslında bir astronomik gözlemevi olmadığı öne sürüldü. Yeni bir çalışma, anıtın inşasında astronomik hizalamaların anahtar bir rol oynamamış olabileceğini ortaya koyuyor. Ancak bu bulgular, bazı uzmanlar tarafından temkinli karşılanıyor.
Rujm el-Hiri Nedir?
Rujm el-Hiri, Arapça’da “Vahşi Kedinin Taş Yığını” anlamına geliyor ve Golan Tepeleri’nde yer alıyor. Bu bölge, Suriye’ye ait bir toprak parçası olup, 1967 Altı Gün Savaşı sırasında İsrail tarafından işgal edilmiştir. Bölgenin statüsü hala tartışmalı olmakla birlikte, uluslararası hukuk açısından Suriye’ye aittir.
Rujm el-Hiri, birkaç eş merkezli taş daireden oluşuyor ve en büyük dairesi yaklaşık 150 metre çapında. Bazalt taşlarından yapılan yapılar, günümüzde 2.5 metre yüksekliğe kadar ulaşabiliyor.
Anıt, İbranice’de Gilgal Refaim (Devlerin Çarkı) olarak biliniyor ve geçmişte Stonehenge’e benzer bir astronomik gözlemevi olabileceği öne sürülmüştü. Ancak yeni bulgular bu teoriyi sorguluyor.
Yeni Araştırmanın Bulguları
Tel Aviv Üniversitesi’nden uzay fizikçisi Olga Khabarova liderliğindeki ekip, Rujm el-Hiri ve çevresini uydu görüntüleriyle analiz etti. Araştırma, bölgenin jeolojik hareketler nedeniyle zamanla yer değiştirdiğini ve bu nedenle anıtın bugünkü hizalanmasının, inşa edildiği dönemdeki hizalanmayla aynı olmadığını gösterdi.
- Jeolojik Dönüş: Çalışmaya göre, anıtın bulunduğu bölge, binlerce yıl boyunca saat yönünün tersine dönmüş. Bu, taş dairelerin güneşin veya yıldızların belirli hizalamalarını göstermek için tasarlanıp tasarlanmadığı sorusunu gündeme getiriyor.
- Astronomik Hizalamalar: Önceki araştırmalar, taş dairelerin yaz ve kış gündönümleri gibi astronomik olaylarla hizalı olduğunu öne sürmüştü. Ancak yeni çalışma, bu hizalamaların jeolojik hareketler nedeniyle doğruluğunu yitirmiş olabileceğini iddia ediyor.
Uzmanlardan Eleştiriler
Griffith Gözlemevi’nin direktörü E.C. Krupp, yeni araştırmanın jeolojik dönüşün ne kadar olduğunu niceliksel olarak belirlemediğini belirtiyor. Bu da, taş dairelerin orijinal hizalanmalarının doğru olup olmadığını kesin olarak söylemeyi zorlaştırıyor.
Krupp, 1998’de yayımlanan ve astronomik hizalamalar öne süren bir çalışmaya atıfta bulunarak, bu çalışmanın Rujm el-Hiri’nin bir astronomik gözlemevi olduğunu iddia etmediğini, sadece ritüel amaçlarla kullanılmış olabileceğini savunduğunu belirtti.
Tarihi ve Arkeolojik Önemi
Rujm el-Hiri, sadece astronomik teorilerle değil, aynı zamanda bölgedeki diğer tarih öncesi yapılarla da dikkat çekiyor:
- Tümülüsler (mezar höyükleri): Anıtın yakınında tarım alanları ve mezar olduğu düşünülen yapılar bulunuyor.
- Konum: Bölge, Galile Gölü yakınlarındaki engebeli bir arazi üzerinde bulunuyor. Tarih öncesi dönemde bile burada yaşamın zor olduğu düşünülüyor.
Sonuç: Astronomik Gözlemevi mi, Ritüel Alan mı?
Yeni araştırmalar, Rujm el-Hiri’nin bir astronomik gözlemevi olduğuna dair iddiaları sorguluyor. Ancak bölgenin jeolojik değişimleri ve arkeolojik buluntuları, anıtın ritüel amaçlarla veya diğer kültürel ihtiyaçlarla inşa edilmiş olabileceğine işaret ediyor.
Sizce bu tür yapılar geçmişte nasıl bir amaçla inşa edilmiş olabilir? Ritüel alanlar ve astronomik gözlemevleri arasındaki bağlantılar daha fazla araştırılmalı mı?
