Alkol, dünya genelinde milyonlarca insan tarafından tüketilse de, kansere yol açan etkileri göz ardı edilmemesi gereken ciddi bir konu. Araştırmalar, alkolün kansere neden olabileceği en az beş farklı mekanizma olduğunu ortaya koyuyor. ABD’de alkol, her yıl yaklaşık 100.000 kanser vakasından ve 20.000 kanser ölümünden sorumlu. 2025 yılında ABD Cerrah Genel Direktörlüğü, alkol ve kanser riski arasındaki bağlantıya dikkat çeken bir uyarı yayınlayarak alkollü içecek etiketlerine bu riski belirten bir uyarı eklenmesini talep etti.
1. DNA Metilasyonunun Bozulması
Alkolün içeriğinde bulunan etanol, DNA metilasyonu adı verilen bir süreci bozarak kansere yol açabilir. DNA metilasyonu, genlerin aktif olup olmadığını belirler. Tümör baskılayıcı genler metilasyonla etkisiz hale geldiğinde, tümör gelişimi hızlanabilir. Etanolün yıkımı sırasında ortaya çıkan asetaldehit, DNA metilasyonunu bozarak kanser riskini artırır.
2. DNA Hasarı ve Onarımının Engellenmesi
Asetaldehit, doğrudan DNA’ya zarar verir ve DNA’nın kendini onarma yeteneğini engeller. DNA’daki bu tür hasarlar, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına neden olarak tümör oluşumuna yol açar. Özellikle ağız, boğaz ve karaciğerdeki hücreler, asetaldehidin etkilerine karşı daha hassastır.
3. Reaktif Oksijen Türleri (ROS) ve Oksidatif Stres
Alkol tüketimi, hücresel metabolizmanın yan ürünü olan reaktif oksijen türlerinin (ROS) artışına yol açar. ROS, DNA’ya zarar verir ve genetik mutasyonlara neden olur. Özellikle alkolün ağır tüketimi, yemek borusunda CYP2E1 enziminin seviyelerini artırır. Bu enzim, ROS üretimini artırarak kanser riskini yükseltir. Karaciğerde ROS, iltihaplanma ve siroz gibi durumlara neden olarak karaciğer kanseri riskini artırır.
4. Hormon Seviyelerinin Değişimi
Alkol, östrojen gibi hormonların seviyelerini artırır. Östrojen, özellikle östrojen reseptörlerine sahip tümör hücrelerini etkileyerek bu hücrelerin büyümesini hızlandırabilir. Bu mekanizma, alkol tüketiminin meme kanseri riskini nasıl artırdığını açıklar.
5. Zararlı Moleküllerin Çözücü Etkisi
Alkol, diğer zararlı moleküllerin (örneğin, sigara dumanındaki karsinojenler) çözülmesini kolaylaştırarak bu maddelerin dokulara nüfuz etmesini ve DNA’ya zarar vermesini sağlar. Bu etki, ağız ve boğaz kanserleri riskini önemli ölçüde artırır.
Folat Seviyesi ve Alkol Tüketimi
Alkol, vücutta folat seviyelerini düşürerek DNA hasarına ve kansere neden olabilir. Folat eksikliği, özellikle kalın bağırsak ve rektum kanserleri ile ilişkilendirilmiştir. İlginç bir şekilde, araştırmalar, yüksek folat alımının alkol tüketen kişilerde karaciğer ve kolon kanseri riskini azaltabileceğini göstermektedir.
Tüm Alkollü İçecekler Risk Taşıyor
Araştırmalar, alkolün kansere neden olma riskinin tüketilen alkol türüne bağlı olmadığını, tüm alkollü içeceklerin aynı riski taşıdığını göstermektedir. Ayrıca, tüketilen miktar ve alkol kullanım süresi de risk üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Düşük miktarlarda bile alkol tüketimi, özellikle meme, baş ve boyun kanserleri riskini artırabilir.
Sonuç: Güvenli Bir Doz Yok
Alkol tüketiminin tamamen güvenli bir dozu olmadığı belirtiliyor. Ancak bu, her alkol tüketen kişinin kansere yakalanacağı anlamına gelmiyor. Risk, genetik yatkınlık, genel sağlık durumu ve yaşam tarzı gibi birçok faktöre bağlıdır. Yine de araştırmalar, alkol tüketimini azaltmanın kanser riskini düşürmede etkili olduğunu ortaya koyuyor. Sağlığınızı korumak için alkol kullanımını sınırlamak önemli bir adım olabilir.
