Dünya ısınmaya devam ediyor, ancak son iki yılda yaşanan sıra dışı sıcaklık artışı, bilim insanlarını şaşkına çevirdi ve iklim sistemimiz hakkında yeni sorular ortaya çıkardı.
Bilim İnsanları Nedenini Hâlâ Araştırıyor
Fosil yakıtların yakılmasıyla salınan sera gazlarının, uzun vadeli küresel ısınmanın temel nedeni olduğu konusunda bilim insanları hemfikir. Ancak, son yıllardaki olağanüstü sıcaklık artışının neden bu kadar büyük olduğu hâlâ bir muamma.
NASA Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Gavin Schmidt, 2023’teki küresel sıcaklıkların önceki tüm yılları açık ara geride bıraktığını ve 2024’ün de aynı şekilde devam ettiğini belirtti. “Nedenini keşke bilseydim ama bilmiyorum,” diyerek belirsizliğin altını çizdi.
Eşi Benzeri Görülmemiş Bir Isı Dalgalanması
2023 ile 2024 arasında, Haziran 2023’ten Eylül 2024’e kadar olan dönemde, küresel sıcaklıklar daha önce hiç görülmemiş seviyelere ulaştı. Dünya Meteoroloji Örgütü’ne (WMO) göre bu dönemdeki sıcaklık artışları, mevcut iklim modellerinin tahmin sınırlarını zorladı.
ETH Zürih’ten iklim bilimci Sonia Seneviratne, bu tür bir sıcaklık artışının modellerde öngörülenin ötesinde olduğunu ancak “fosil yakıtların yakılmasıyla bağlantılı uzun vadeli ısınma eğiliminin beklenmedik olmadığını” vurguladı.
Sıcaklık Artışı Neden Hâlâ Devam Ediyor?
Son dönemde yaşanan ani sıcaklık artışı kısmen iklimsel değişkenliklerle açıklanabilir.
- La Niña ve El Niño’nun Etkisi:
2023, üç yıl süren ve gezegenin soğumasına neden olan nadir bir La Niña fenomeninin ardından geldi. Bu süreçte okyanuslar fazla ısının bir kısmını depoladı. Ancak 2023’te başlayan El Niño, bu enerjiyi yüzeye geri getirerek küresel sıcaklıkları artırdı. - Sıcaklıklar Yüksek Seviyede Kalmaya Devam Ediyor:
El Niño zirve yaptıktan sonra bile sıcaklıklar beklenenden daha yavaş düşüyor. Kasım 2024, kayıtlardaki en sıcak ikinci Kasım olarak kaydedildi.
Bilim İnsanları Farklı Faktörleri İnceliyor
İklim uzmanları, bu olağanüstü artışı açıklamak için çeşitli teorileri değerlendiriyor:
- Küresel Kükürt Emisyonlarının Azalması:
2020 yılında gemi yakıtlarında kükürt oranını azaltan düzenlemelerin, güneş ışığını yansıtan bulutları incelterek daha fazla ısının Dünya’ya ulaşmasına neden olduğu düşünülüyor. - Karbon Yutaklarının Zayıflaması:
2023’te okyanusların ve ormanların, atmosferdeki CO2’yi emme kapasitesinde “eşi görülmemiş bir zayıflama” yaşandığı bildirildi. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’ne (NOAA) göre, Arktik tundrası gibi karbon depoları artık CO2 salmaya başlamış durumda. - Okyanusların Hızla Isınması:
Okyanusların ısınma hızı, bilim insanlarının tam olarak açıklayamadığı bir hızda artıyor. “Bu, gezegenin dayanıklılığını kaybetmeye başladığının ilk işareti olabilir mi? Bunu göz ardı edemeyiz,” diyor Potsdam İklim Etki Araştırmaları Enstitüsü’nden Johan Rockstrom.
Geleceğe Yönelik Belirsizlik
Bilim insanları, bu sıra dışı sıcaklık artışının nedenlerini anlamak için çalışmaya devam ediyor. Ancak mevcut bulgular, iklim sisteminde derin ve dönüşümsel değişimlerin gerçekleşiyor olabileceğine işaret ediyor.
Sonuç: 2023 ve 2024 yıllarındaki sıra dışı sıcaklık artışları, hem insan kaynaklı faktörler hem de doğal değişkenliklerin karmaşık etkileşiminin bir sonucu. Ancak, bilim insanları bu durumun nedenini tam olarak anlamadan önce daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
