Badem, soya, yulaf ve pirinç gibi bitki bazlı süt alternatifleri hiç olmadığı kadar popüler. Ancak İtalya’daki Brescia Üniversitesi ve Danimarka’daki Kopenhag Üniversitesi’nden bilim insanlarının yaptığı bir araştırma, bu ürünlerin besin değerlerindeki kayıpları ortaya koyarak dikkatli olunması gerektiğini söylüyor.
Araştırma, bitki bazlı süt alternatiflerinin (PBMA) Ultra Yüksek Sıcaklık (UHT) işlemlerine maruz kalmasının, ürünlerin besin değerlerini nasıl etkilediğini inceledi. UHT işlemi, gıdaları 140 °C’nin üzerine ısıtarak raf ömrünü uzatıyor, ancak bu işlem sırasında oluşan kimyasal reaksiyonlar bazı önemli besin maddelerinin kaybına yol açabiliyor.
Bitki Bazlı Sütler Daha Az Protein Sağlıyor
Kopenhag Üniversitesi’nden gıda bilimcisi Marianne Nissen Lund, “Çoğu bitki bazlı içecek, inek sütüne kıyasla önemli ölçüde daha az protein içeriyor,” diyor. “Bununla birlikte, ısı işlemi nedeniyle bu az miktardaki protein de değişime uğruyor ve temel amino asitlerin bir kısmı kayboluyor.“
Araştırma sonuçları, inek sütünde protein ve amino asit miktarlarının, 10 bitki bazlı alternatifin 8’inden daha yüksek olduğunu gösteriyor. Örneğin, soya sütü protein açısından daha zengin olsa da, amino asit sayıları çoğunlukla inek sütünde daha fazlaydı.
Bazı Ürünlerde Zararlı Bileşikler Bulundu
Araştırma ayrıca bazı bitki bazlı sütlerde endişe verici bileşiklerin düşük miktarlarda da olsa bulunduğunu ortaya koydu. Bu bileşikler arasında kanserojen olduğu bilinen akrilamid ve reaktif bir madde olan hidroksimetilfurfural (HMF) yer alıyor.
Lund, “Sıvı gıdalarda genellikle akrilamid bulunmaz, bu yüzden onu tespit etmek bizi şaşırttı,” diyor. Akrilamidin kaynağının muhtemelen bazı ürünlerde kullanılan kavrulmuş bademler olduğu belirtiliyor.
Yeşil Geçiş ve Dengeli Beslenme
Araştırmacılar, bitki bazlı sütlerin çevresel faydalarının göz ardı edilmemesi gerektiğini de belirtiyor. Örneğin, yulaf sütü kanserden korunmada avantaj sağlayabilir. Ancak, “en iyi süt türü budur” demek yerine dengeli bir yaklaşım benimsenmeli.”
Araştırma ekibi, bitki bazlı sütlerin ambalajlarında daha kapsamlı besin bilgileri verilmesi gerektiğini savunuyor. Ayrıca, işlenmiş gıdalardan uzak durulmasını ve mümkün olduğunca doğal, ev yapımı yiyecek ve içecekler tüketilmesini öneriyor.
Lund, “Gıda sektöründeki yeşil geçişin, bitki bazlı malzemeleri ultra işleyip bunu sağlıklı bir sonuç olarak kabul etmekle sınırlı olmaması gerekiyor,” diyor. “Bu ürünler tehlikeli veya açıkça sağlıksız olmasa da, genellikle bizim için çok da besleyici değiller.”
Araştırmanın sonuçları Food Research International dergisinde yayınlandı.
