Savaşların gizlilikle yürütüldüğü dönemlerden kalma bir sır, NASA’nın radar taramaları sayesinde ortaya çıktı. Grönland’ın kalın buz tabakaları altında, bir zamanlar Amerikan ordusuna ait olan ve on yıllardır unutulmuş bir üs keşfedildi: Camp Century, namıdiğer “buz altındaki şehir.”
Buz Tabakasının Altında Bir Şehir
NASA’nın Gulfstream III jetinin gövdesine monte edilen radar teknolojisi, araştırmacılara Grönland buz tabakasının derinliklerini görme imkânı sundu. Ancak bilim insanları, buz yatağını incelemeye çalışırken, radar verilerinde alışılmadık bir şey fark etti: Camp Century’nin kalıntıları.
“Başta ne olduğunu anlamadık,” diyen NASA Jet Propulsion Laboratory’den buz bilimi uzmanı Alex Gardner, keşfin şaşırtıcılığını vurguluyor.
1959-1960 yılları arasında ABD Ordusu Mühendisler Birliği tarafından inşa edilen Camp Century, toplam 3 kilometre uzunluğunda 21 tünelden oluşan bir yer altı kompleksiydi. 200 askeri yıl boyunca barındırabilecek şekilde tasarlanan üs, nükleer reaktörle çalışıyordu ve Soğuk Savaş döneminde orta menzilli balistik füzeleri depolamak amacıyla kullanılacaktı.
Tehlikeli Miras
Camp Century, ABD’nin daha büyük bir projesinin—Project Iceworm—ilk aşamasıydı. Ancak buz tabakasının beklenenden daha kararsız olduğu ortaya çıkınca üs 1967 yılında terk edildi. Geriye ise radyoaktif maddeler, 200 bin litre fosil yakıt ve milyonlarca litre atık su dahil olmak üzere binlerce ton atık bırakıldı.
Bugün, Camp Century’nin bu atıkları bilim insanlarını endişelendiriyor. Grönland buz tabakası 1978’den bu yana hacminin %35’ini kaybetmiş durumda. Hızla eriyen buz, bu tehlikeli atıkların okyanusa karışma riskini artırıyor.
NASA araştırmacısı Chad Greene, radar verilerinin üssün yapısını şimdiye kadar hiç olmadığı kadar detaylı bir şekilde ortaya koyduğunu söylüyor: “Gizli şehrin bireysel yapıları yeni görüntülerde net bir şekilde görülebiliyor.”
Hatalı Bir Varsayımın Sonuçları
Camp Century’nin inşa edildiği dönemde, buz tabakasının tüm atıkları sonsuza dek donduracağı varsayılıyordu. Ancak günümüzde, hızlanan buz erimesi bu görüşün ne kadar kısa vadeli olduğunu gözler önüne seriyor.
Şimdilik, NASA’nın radar verileri, Camp Century’deki çevre sorunlarını çözmek için kullanılmayacak. Bilim insanları, öncelikli olarak Grönland buz tabakasının kalınlığını ölçmeye odaklanıyor. Bu veriler, küresel deniz seviyelerinin ne kadar hızlı yükselebileceğini anlamak açısından kritik öneme sahip.
Kısa Vadeli Çözümler, Uzun Vadeli Sorunlar Yaratıyor
Camp Century’nin yeniden keşfi, geçmişte alınan çevresel kararların gelecekteki etkileri üzerine güçlü bir uyarı niteliğinde. Eriyen buzlar, sadece deniz seviyesinin yükselmesine değil, aynı zamanda çevreye bırakılan tehlikeli atıkların dünya ekosistemine karışma riskine de yol açıyor.
