Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) bu hafta sonu yapılan yeni kargo teslimatı, astronotların beklediğinden çok daha fazlasını getirdi. Yiyecek, su, giysi, tıbbi ve hijyen malzemeleri, bilimsel ekipmanlar ile birlikte, insansız Rus uzay aracı garip bir koku salarak istasyona yanaştı.
Açılan kapağından sızan koku, astronotları şaşırttı. Bununla birlikte, havada küçük damlacıklar da süzüldü. Durumun ciddiyeti göz önüne alındığında, hemen kapak yeniden kapatıldı ve hava temizleyiciler devreye girdi. Ertesi gün, kirletici sensörler normal hava kalitesini bildirdi.
Bu tür bir koku, uzayda aslında önemli bir tehdit işareti olabilir. Kısıtlı bir ortamda, hiç kaçış şansı olmadan, kötü kokular hızla dayanılmaz seviyelere ulaşabilir. Ayrıca, bu tür kokular genellikle toksik maddelerin bir belirtisi olabilir. Bu durum, özellikle astronotlar için ciddi sağlık riskleri oluşturabileceğinden, dikkate alınması gereken bir mesele.
Rus astronotların, hava temizlenirken koruyucu giysi giymeleri, kokunun ciddiyetini gözler önüne serdi. Ancak ISS X hesabı, “Ekibin sağlığı için endişe verici bir durum yok. Pazar öğleden sonra itibariyle ekip, kapağı açmak için çalışıyordu.” açıklamasını yaptı.
Uzay istasyonunun tipik kokusu zaten hoş değil. Astronotlar, istasyonun kokusunu genellikle “yanmış biftek ve vücut kokusunun karışımı” olarak tanımlıyorlar. Oysa her bir malzeme, uzmanlar tarafından titizlikle kokusuzluğu test edildikten sonra gönderiliyor.
Ancak uzayda, Dünya’daki gibi kokmayan şeyler olabilir. Bunun nedeni “outgassing” (gaz salınımı) adı verilen bir fenomendir. Bu, yeni üretilen araçlarda hissedilen “yeni araba kokusu”na benzer bir etki yaratır. NASA yetkilileri, Progress uzay aracındaki koku ve damlacıkların bu olguya bağlı olduğunu belirtti.
Outgassing, bir materyalin ısıya veya vakum ortamına maruz kaldığında, içindeki gazları veya su buharlarını salmasına neden olur. Bu gazlar bazen kötü kokular yayabilir ve dar bir alanda hapsolduğunda koku yoğunlaşabilir. Bu yüzden, uzay ajansları ISS’ye gönderilen materyallerin düşük outgassing özelliklerine sahip olmasına özen gösterir.
Outgassing, yüzeyleri paslandırabilir, lensleri bulanıklaştırabilir, sinyal kesintilerine yol açabilir ve hassas aletleri zarar verebilir. Ayrıca astronotların sağlığına tehdit oluşturabilir. Örneğin, Apollo 8 misyonunda bir silikon lastik conta ciddi şekilde outgassing yapmış, büyük bir gözlem penceresini geçici olarak kullanılamaz hale getirmişti.
Bu sefer şükürler olsun ki çok daha büyük bir sorun yaşanmadı, ancak kokunun kaynağı hala bilinmiyor. Bir olasılık da sorunun, Progress’in içinden değil, birleşme mekanizmasından kaynaklanıyor olması. Eğer öyleyse, koku, Progress Dünya’ya döndükten sonra bile devam edebilir.
