NASA, gece gökyüzünü aydınlatan bir kükremeyle Çarşamba günü devasa yeni nesil roketini ilk kez uzaya gönderdi. Uzay Fırlatma Sistemi roketi ya da SLS, Florida Cape Canaveral’dan TSİ 01:47’de havalanarak ABD hükümetinin uzay programı için yeni ve cesur bir dönemin başlangıcına işaret etti. Bu aynı zamanda NASA’nın yıllardır gecikmeler, geliştirme aksilikleri ve milyarlarca dolarlık bütçe aşımlarıyla boğuşan Ay’a dönüş programı Artemis için de büyük bir başarıya işaret ediyor. Geçtiğimiz birkaç ay boyunca, hem kasırgalar hem de teknik zorluklar fırlatma gecikmelerine neden oldu – iki fırlatma da dahil. Ardından bu gece mühendisler fırlatmadan hemen önceki saatlerde hem aralıklı bir hidrojen sızıntısını hem de “kötü bir ethernet anahtarını” düzeltmeyi başardılar.
NASA artık programın geleceğine bakarken bu sorunların birçoğunu geride bırakabilir. Artemis fırlatma direktörü Charlie Blackwell-Thompson, fırlatma için onay verirken “Artemis nesli, bu sizin için” dedi. SLS, Orion kapsülünü, iki araç birbirinden ayrılmadan ve roketin çekirdek kademesi Dünya’ya geri dönerek Pasifik Okyanusu’na düşmeden önce 4.000 kilometrenin biraz altında bir irtifaya taşıdı. (Daha önce ayrılan iki katı itici de Atlantik’e düşmüştü). Orion, Dünya’ya dönmeden önce birkaç gün yörüngesinde kalacağı Ay’a doğru yoluna devam edecek. Kapsülün 11 Aralık’ta okyanusa düşmesi planlanıyor. Bu görev için Orion, ikisi radyasyon seviyelerini ölçmek üzere sensörlerle donatılmış üç manken dışında mürettebatsızdır.
Bu uçuşun ana hedeflerinden biri Orion’un Dünya atmosferine girerken 2,800 santigrat derece sıcaklığa dayanmak zorunda kalacak olan ısı kalkanını test etmektir. Buna ek olarak NASA radyasyon kalkanı, sensörler, navigasyon ve iletişim ekipmanlarını da test edecek. SLS fırlatması aynı zamanda gelecekteki derin uzay görevleri için bir ön koşul olan NASA’nın şimdiye kadarki en güçlü roket konfigürasyonunun da bir testiydi. SLS ve Orion’un ilk entegre uçuşu olan Artemis I, 322 feet – Özgürlük Heykeli’nden 17 feet daha uzun – ve 5.75 milyon pound ağırlığında. Fırlatma ve yükselme sırasında SLS, Saturn V roketinden yüzde 15 daha fazla itiş gücüyle 8.8 milyon pound maksimum itiş gücü üretecek.
Roketin ilk olarak 2017’de fırlatılması planlanmıştı, ancak sürekli olarak bütçenin üzerinde ve programın gerisinde kaldı. Hükümet denetçileri NASA’yı nihai bütçeye yaklaşık 1.8 milyar dolar ekleyen maliyet aşımları konusunda şeffaf olmamakla suçladı. Ancak nihayet bu yıl fırlatılmaya hazırdı. İlk fırlatma denemesi 29 Ağustos’ta, 3 numaralı motorun fırlatmaya izin verecek uygun sıcaklığa ulaşamaması üzerine iptal edildi – NASA daha sonra bu durumdan hatalı olabilecek bir sensörü sorumlu tuttu. 3 Eylül’de NASA roketi fırlatmak için bir girişimde daha bulundu ancak yakıt ikmali sırasında sürekli bir hidrojen sızıntısı ortaya çıkınca, mühendislerin sorunu gidermek için defalarca yaptıkları girişimlere rağmen yine fırlatmadan vazgeçmek zorunda kaldı. Sızıntılar anlaşıldıktan sonra, Ian ve Nicole Kasırgaları NASA’nın fırlatma programını daha da geciktirerek 16 Kasım’a erteledi.
Bu kez hava işbirliği yaptı, ancak hidrojen hala bir sorundu. “Aralıklı” bir hidrojen sızıntısı ortaya çıktığında NASA, “Kırmızı Ekip” olarak bilinen üç teknisyenden oluşan bir ekibi fırlatma rampasına gönderdi. Tamamen yakıt dolu bir roketin gölgesinde, dev roketi tutan devasa platform olan mobil fırlatıcıdaki sızdıran valfi tamir edebilecek cıvataları sıkmak zorundaydılar. Bunu başardılar. Ardından Uzay Kuvvetleri fırlatma için gerekli olan radar sistemlerinden birinin düzgün çalışmadığını fark etti. Şimdi bir ethernet anahtarının değiştirilmesi gerekiyordu ve bu işlem bir saatten fazla sürdü. Bu düzeltildikten sonra, görev için sorunsuz bir yelken açıldı.
Fırlatmadan yaklaşık iki saat sonra Orion uzay aracı resmen ay-ötesi yörüngeye girerek 26 günlük yolculuğunun bir sonraki ayağını başlattı. Artemis programının şu anda 2024 olarak belirlenen bir sonraki uçuşu, bir astronot ekibini Ay’ın etrafında dolaştıracak ve iniş yapmadan geri döndürecek. Ardından 2025 yılında NASA, 1972’deki Apollo 17 görevinden bu yana ilk mürettebatlı Ay inişini gerçekleştirmeyi planlıyor. Bu inişte Ay’da yürüyecek ilk kadın ve ilk beyaz olmayan kişi yer alacak.
