İstanbul Bilgi Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi öğrenci ve mezunlarından oluşan Bilim Santrali Kulübü, ilkokul ve ortaokullarda düzenledikleri bilim atölyelerinde öğrencileri bilimle buluşturuyorlar. Öğrenciler günlük hayatta kullanılan malzemelerle deneyler yapıyor.
2019 yılından bu yana 600’e yakın ilkokul ve ortaokul öğrencisine ulaşan İstanbul Bilgi Üniversitesi öğrencileri, 24 Ocak’ta başlayacak sömestr tatilinde çocukların günlük hayatta kullanılan malzemelerle eğlenerek vakit geçirebilecekleri 5 deneyi paylaştılar.
1. Mikropları çalıştıralım
Bu deney, iki veya daha fazla maddenin etkileşime uğraması sonucu kimyasal tepkime ile nasıl yeni özellikte madde oluştuğunu gözlemlememizi sağlıyor. Cam şişe/pet şişe veya ağzını balon ile kapatabileceğiniz kabın içine yarım çay bardağı sirke ve hamur kabartma tozu ekleyip şişenin ağzına bir balon geçirerek kapatın. Sirke ve hamur kabartma tozu tepkimeye girdiği zaman karbondioksit gazı ortaya çıkar. Gaz, şişe içinde kendine daha fazla yer bulamayınca püskürme meydana gelir. Bunun sonucunda şişe ağzına tutturulmuş balon şişmeye başlar. Aynı deney karbonat ile de yapılabilir. Ancak tepkime süreleri farklı olduğu için balonların şişme süresi ve boyutları farklı olacaktır.
2. Sihirli Kibrit
Öğrenci iken hepimizin fen dersinden aşina olduğu bir görsel. Hepimiz su dolu bardağın içine konulan kaşığın nasıl kırılmış gibi göründüğünü gözlemlemiştik. Bunun sebebi, suyun ışığı kırarak nesneleri kırılmış gibi göstermesidir. Bu deneyde ise ihtiyacımız olan cam bardak, bir adet kibrit ve bardağın yarısını dolduracak kadar sıvıyağ. Deneyde su yerine yağ kullanılmasının nedeni ise yağın suya göre ışığı daha fazla kırmasıdır.
3. DNA İzolasyonu Deneyi
Bu deney, kalıtsal bilgileri bulunduran eşsiz bir molekül olan DNA’yı gözlemlenmesini sağlıyor. Doğadaki her canlının hatta yediğimiz meyvelerin bile bir DNA’sı vardır. Bu deney için bir parça meyve veya sebze, sıvı bulaşık deterjanı, sofra tuzu, küçük boş kavanoz, 80 derece kolonya, kilitli saklama torbası, çay süzgeci, su, tatlı kaşığı, su bardağı ve karıştırma çubuğu gerekiyor. Kestiğiniz meyve parçalarını kilitli saklama torbasının içine koyun, ağzını kapatın ve torba içindeki malzemeleri ezin. Kavanoz içine bir tatlı kaşığı sıvı bulaşık deterjanı, bir tatlı kaşığı kadar tuz, ve üstünü tamamlayacak kadar su koyup, karıştırın. Hazırladığınız karışımı öncesinde poşet içinde ezmiş olduğunuz meyvenin üstüne dökün. Ve torbanın ağzını kapatarak, içindekiler karışana kadar ezmeye devam edin. Bir su bardağının üzerine çay süzgecini yerleştirin.
Torba içinde ezerek hazırladığınız meyve karışımından yavaşça ve taşmayacak kadar süzgecin üzerine ekleyin. Süzülen sıvının yarısını alarak kavanozun içine aktarın ve üzerine bir çay kaşığı kolonya ekleyin. Kavanozun kapağını kapatarak sıvının üst kısımlarında beyaz renkte bir bulut oluşuncaya kadar bekleyin. Bu bulut meyvenin DNA’sını göstermektedir.
4. Gökkuşağı Deneyi
Deney için su, şırınga, pastör pipet veya çay kaşığı, cam bardak, toz şeker, kaşık, 4 adet plastik karton veya cam bardak ile dört farklı renkte boyaya ihtiyaç var. Kullanmayı tercih ettiğiniz türdeki bardakları birden dörde kadar numaralandırın. Her bardağın içine aynı miktarda su ekleyin. Bardakların numarası neyse her birinin içine o sayı kadar kaşıkla şeker ekleyin. Her bardağa farklı bir renk ekleyin ve karıştırın. Şeker eridikten sonra uzun bir bardağa şırınga ile sırasıyla sıvıları ekleyin. Deney sonucunda, öz kütlesi en yüksek olan renk en altta kalacak. Ve yukarıya doğru bu şekilde sıralanacaklar.
5. Limondan pil yapımı
Deney için dört adet timsah klips, küçük LED ışığı, 3 adet limon, 3 tane bozuk para, 3 galvanizli çivi ve bıçak gerekiyor. Limona yerleştirdiğiniz bakır olan bozuk para ve çinko olan çiviyi bir pilin artı ve eksi kutupları olarak düşünebilirsiniz. Bıçak yardımı ile limonlara bir yarık açıp içine bozuk paraları yerleştirin. Yine her bir limona birer adet çivi sokun. Timsah klips kabloların bir ucu bozuk paraya bir ucu diğer limondaki çiviye bağlı olacak şekilde kabloları takın.
Son timsah klipslerden birini sadece bozuk paraya bağlayın ve açıkta kalan çiviye de başka bir timsah klips takın. Elektrik akımı bakırdan limona, daha sonrasında da çividen LED ışığa geçer.
